Wiktor Arvay

---

Życiorys

Wiktor Arvay przyszedł na świat 1 czerwca 1877 roku w Brzesku. Jego rodzicami byli Adolf, pełniący funkcję naczelnika sądu w Brzesku, oraz Józefa Horaczek. Arvay miał węgierskie korzenie oraz wyznanie rzymskokatolickie. W 1894 roku z odznaczeniem ukończył egzamin maturalny w C. K. Gimnazjum w Bochni, gdzie jego kolegą z klasy był Franciszek Bujak.

W trakcie nauki Wiktor otrzymał stypendium fundacji Zakordonowej w styczniu 1891 roku, a następnie podczas studiów na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Jagiellońskiego uzyskał kolejne stypendium przyznane przez wydział krajowy 14 stycznia 1897 roku. Ostatecznie ukończył studia na Wydziale Matematyczno-Fizycznym tej uczelni.

Wiktor rozpoczął pracę nauczyciela 18 września 1898 roku, podejmując działalność edukacyjną w Jarosławiu. Następnie uczył w C. K. Gimnazjum św. Anny w Krakowie, prowadząc zajęcia z zakresu języka greckiego, matematyki oraz fizyki. W latach 1900-1901 odbywał również służbę wojskową. Egzamin zawodowy złożył 18 maja 1901 roku.

Na mocy rozporządzenia C. K. Rady Szkolnej Krajowej z 19 lipca 1901 roku został przeniesiony z C. K. Gimnazjum św. Anny do C. K. III Gimnazjum im. Króla Jana Sobieskiego w Krakowie jako zastępca nauczyciela. Wkrótce, 2 października 1901 roku, został zwolniony z obowiązków w tej szkole, a 15 listopada tego samego roku mianowano go zastępcą nauczyciela w C. K. Gimnazjum Męskim w Sanoku.

W Sanoku Arvay, jako egzaminowany zastępca nauczyciela, prowadził lekcje z języka polskiego, łacińskiego oraz matematyki od 1901 do 1902 roku. W 1902 roku dołączył do sanockiego gniazda Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”, a 9 czerwca 1903 roku został mianowany nauczycielem rzeczywistym w C. K. I Gimnazjum w Tarnowie, gdzie uczył matematyki i fizyki.

W 1911 roku uzyskał VIII klasę rangi w swoim zawodzie. Podczas pierwszych lat XX wieku aktywnie angażował się w działalność Towarzystwa Oświaty Ludowej, w którym pełnił rolę prelegenta oraz popularyzował wiedzę na temat promieni rentgenowskich. Arvay był również członkiem tarnowskiego gniazda TG „Sokół”, a jego osiągnięcia zostały docenione poprzez nadanie mu austro-węgierskiego Krzyża Jubileuszowego dla Cywilnych Funkcjonariuszów Państwowych.

W okresie II Rzeczypospolitej Arvay wykładał w I Państwowym Gimnazjum im. Kazimierza Brodzińskiego w Tarnowie, gdzie prowadził zajęcia z matematyki oraz propedeutyki filozoficznej, a także organizował wycieczki edukacyjne i kierował kółkiem fotograficznym. Po nałożeniu na niego 2 sierpnia 1924 roku przez kuratorium okręgu szkolnego w Krakowie obowiązków kierowniczych w zakładzie szkolnym, sprawował te funkcje do końca 1924 roku.

W Tarnowie uczył w I Prywatnym Liceum Żeńskim im. Sióstr Urszulanek, a jego działalność edukacyjna trwała do 1931 roku. 28 stycznia 1922 roku KOSK zdecydował o jego przeniesieniu w stan spoczynku, który miał miejsce 1 lutego 1932 roku.

Wiktor Arvay był aktywnym członkiem Towarzystwa dla Popierania Nauki Polskiej we Lwowie i działał społecznie w Tarnowie, gdzie należał do tarnowskiego oddziału „Sokoła” oraz pełnił rolę w Towarzystwie Literackim.

W 1924 roku zaangażował się w działalność tarnowskiego oddziału Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego, w którym był pierwszym skarbnikiem oraz prezesem od 1927 do 1933 roku. Jego działalność obejmowała również współorganizację obchodów 800-lecia miasta Tarnowa w 1930 roku. Arvay oraz jego działalność edukacyjna przyczyniły się do wzbogacenia lokalnej kultury.

Po zakończeniu kariery nauczycielskiej, Wiktor Arvay osiedlił się w Krakowie, gdzie poświęcił się pracy badawczej i archiwalnej. Zamieszkiwał przy ulicy Skałecznej 8. Pod koniec lat 50. był jednym z najstarszych żyjących profesorów sanockiego gimnazjum, lecz nie mógł wziąć udziału w zjeździe jubileuszowym w 1958 roku. W 1959 roku współorganizował obchody 400-lecia I Gimnazjum i Liceum w Tarnowie.

Wiktor Arvay zmarł 10 marca 1959 roku w szpitalu w Krakowie i został pochowany na cmentarzu Rakowickim (kwatera LXX, rząd 16, miejsce 10). Dokumenty dotyczące jego rodziny znalazły się w Kurii Diecezjalnej w Tarnowie. Na cmentarzu Rakowickim spoczął również inż. Stefan Arvay, mierniczy przysięgły, który zmarł w 1946 roku.

Prace historyczne

Wiktor Arvay jako badacz historii dostarczył interesujących publikacji, które skupiają się na różnych aspektach zarówno edukacji, jak i dziejów mniejszych miejscowości. Poniżej przedstawiamy jego wybrane prace:

• Euklidesa elementów księga pierwsza z 1911 roku,
• Założenie pełnej kolonii akademickiej w Tarnowie, które stanowi frament historii gimnazjum tarnowskiego, opublikowane w Sprawozdaniach Dyrekcji I. Państwowego Gimnazjum im. Kazimierza Brodzińskiego w Tarnowie: część I – z 1927 roku, część II – z 1929 roku oraz część III – z 1932 roku,
• Przyczynki do dziejów szkolnictwa tarnowskiego w XVI-XVIII wieku, zachowane w formie maszynopisu,
• Szkice z dziejów Tarnowa z lat 1772-1800, również w formie maszynopisu,
• Moje wspomnienia szkolne ze szkoły powszechnej i średniej z lat 1884–1894, które dostępne są w rękopisie.

Prace te ukazują nie tylko indywidualne spojrzenie Arvaya na historię, ale także jego wkład w dokumentowanie i zachowanie pamięci o Tarnowie jako miejscu znaczącym w polskim szkolnictwie oraz kulturze.

---

Oceń: Wiktor Arvay

---